کۆمەڵەی نووسەرانی ئێران هاوکات لەگەڵ 2ی ڕەشەمەی 1402، ڕۆژی جیهانی زمانی دایک، لە بەیاننامەیەکدا پێداگریان لەوە کردەوە کە قەدەغەکردنی زمانەکان پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ و هاووڵاتیبوونی خەڵکە.
ئەم ناوەندە بە ئاماژە بەوەی کە ئەم قەدەغەکردنە ڕەوتی ئاسایی ڕژیمەکان لە ئێران بووە، ئاماژەی بە هەندێک لە ڕێگەکانی سەرکوتکردنی زمانەکان لە ئێران کردووە.
سەرکوتکردنی چالاکانی زمانی دایک، سنووردارکردنەکان و کۆت و بەند و قەدەغەکردنی جۆراوجۆر بۆ شارەزایانی زمانە نافەرمیەکان و جیاکاری لە نێوان زمانەکاندا بە فەرمیکردنی زمانێک وەک بەشێک لە ڕێگەکانی سەرکوتکردنی ئازادی زمانەکان باسکراون.
به پێی ئه م به یاننامه یه دروشمی، ژن،ژیان، ئازادی تەنیا ناوێکی ڕەمزی نەبوو بۆ ناڕەزایەتییەکانی ئازادیخوازانە، بەڵکو ئەو پەیامه گرنگەی هەبوو که ناتوانێت هیج جیاوازیەک له نێوان زمانەکاندا دروست بکات.
ڕۆژی جیهانی زمانی دایکی لە ساڵی 1999 لەلایەن یونسکۆوە پەسەندکرا و دواتر لەلایەن کۆمەڵەی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکانەوە پەسەندکرا.
